آناهیتا(ناهید)

خاستگاه زندگانی و باروری را در هیئتی مادینه دیدن در بسیاری از ادیان طبیعی است.در ایران خدابانو اردوی سورا آناهیتاArdivisuraNahita آبهای توانمند بی آلایش ،خاستگاه همه آبهای روی زمین است.ناهید و آناهید هم از دیگر اسامی یا به قولی تلفظ های اسم اوست.آناهیتا خاستگاه همه باروری ها،پالاینده نطفه نرها،تطهیرکننده رحم مادینه گان و جاری سازنده شیر در پستان همه مادران است.آناهیتا در مأوای آسمانی خویش سرچشمه دریایا گیهانی است و بالابلند،توانمند،رخشان،زیبا،پاک و آزاده توصیف می شود.شایسته آزادگی خویش تاج زرّین هشت پرِ هزار ستاره بر تارک،جامه ای زرین بر تن و گردنبندی زرین بر گردن زیبای خود دارد.بسیاری او را جانشین اپام نپات در اذهان مردم می دانند.اپام نپاتی که به او لقب اهوره به معنای آفریدگار نیز داده اند.عده ای هم او را با آرتمیس در اساطیر یونان مقایسه می کنند.همه اینها حاکی از جایگاه والا و تقدّس گونه اوست.

اردشیر خوش حافظه،تندیس های آناهیتا را در شهرهای دوردست بابل،همدان،سارد و شوش برپا کرده بود.در بسیاری از شهرها آناهیتا ایزدبانوی محبوب مردم و در ارمنستان از او با القاب “شکوه و زندگی ارمنستان،هستی بخش،مادر همه خرد ها،خیر خواه انسانها،درخت ارامازدا(اهورامزدا)ی توانمند” یاد می کردند.آناهیتا در آناتولی معابد بسیار داشت و به روایت از استرابون مورخ رومی در آناتولی دختران خانواده های اشراف پیش از ازدواج چند گاهی را در معبد آناهیتا به روسپی گری مقدس روی می آوردند.این عادت که از ترکیب آیینهای سامی با نیایش ناهید پدید آمده بود در آیین مزد یسنا و ایران رایج نبوده است.متون دینی زرتشت روسپی گری را با تندترین کلمات زشت دانسته است و با این همه برخی بر این باورند که این بدگوئی خود نشانه معمول بودن این کار است.با این همه اع اعتقاد به این که هم پای مراسم آیینی این بانوی آبها مراسمی از این دست وجود داشته نادرست است.کاهنه های آناهیتا تعهد پاکدامنی داشتند و در ایران آناهیتا از احترامی ژرف برخوردار و خاستگاه زندگانی محسوب می شد و از سپاسگزاری عمیق و صمیمانه ای برخوردار بود که آثار آن هنو هم باقی است.

بدان سان که اشاره شد اردوی سور آناهیتا ایزدبانوی آبها،باران،فراوانی،برکت،باروری،زناشوئی،عشق،مادری،زایش و پیروزی و نماد کمال زن ایرانی است.اردوی سور در این روایت ها رودی است که مدام به دریای فراخکرت می ریزد و از آن هزار رود و دریامنشعب می شود و در کنار هر یک از این رودها کاخی هزار ستون با هزار دریچه رخشان مأوای آناهیتا است و ناهید را گردونه ای است که چهار اسب یک رنگ و بی همتا آن را می کشند و ناقلان آن یعنی اسبها همانا باد،ابر،باران و ژاله اند و از آنجا که پیدایی گردونه به دوره مفرغ باز می گردد پیشینه خدایان گردونه سوار به این دوره یا دوران بعد از آن باز می گردد.

روز ویژه این خدا بانو را که آبان جشن نام داشت،در آبان روز و روز دهم آبان مردم گرامی می داشتند و در این روز به کنار دریا و چشمه سارها می رفتند و به نیایش ناهید می پرداختند و هنوز هم در هند دختران و زنان زرتشتی در این روز به کنار دریا و رودها می روند و آبان نیایش می خوانند و به شادی می پردازند و هنوز هم در ایران چشمه ها و رودها و دریاها از تقدس خاصی برخوردارند.و بسیاری از رودها و چشمه ها را برای جاری بودن قربانی میدهند.برخی از محققان ناهید را متأثر از ایشتار خدابانوی سومری می دانند اما بدان سان که دیدیم هر یک از عناصر سودمند در ایران زرتشتی پاسدار خود را دارد و بدین سان ناهید ایرانی را با ایشتار پیوندی نیست و شاید بسیاری از مراسم آیینی ایشتر در آسیای کوچک و سرزمین های دیگر ضمیمه نیایش ناهید شده است.