مطابقت چغلوندی با شاپورخاست باستانی

چغلوندی به لغت سنسکریت به معنی محل دارندگان بُز، یاد آور نام دژ دزبُز کنار شاپورخاست قدیم است که خود این به صورت شوبور کوست به معنی محل دارای بُز است. بنابراین شهر چغلوندی با توجه به توصیفات جغرافیایی مکان آن در سر راههای الشتر و بروجرد در جای همان شهر شاپورخاست باستانی (محل دارای بُز) است:

छागल m. chAgala goat

Vat/vant/vand (वत्).—a.

۱) An affix added to nouns to show ‘possession’

शुभ m. shubha he-goat

रै m. (f.) rai possessions

कोष्ठ n. koSTha any enclosed space or area

شاپورخواست . [خوا / خا] (اِخ) یکی از شهرهای لِر کوچک. (نزهه القلوب ص ۱۷۱و ۱۷۲) (تاریخ گزیده ص ۵۵۷). در فارسنامه ٔ ابن البلخی بنای آن به شاپوربن اردشیر نسبت داده شده و آمده است که این شاپورخواست پهلوی الاشتر است. (فارسنامه چ لیسترنج و نیکلسون ص ۶۳). و ایضاً رجوع به همین کتاب ص ۱۱۶ شود. نام شهری است از ولایتی واقع در بین خوزستان و اصفهان، در بیست فرسخی نهاوند و شهر لوز بین این شهر و خوزستان است. (مراصد الاطلاع ص ۲۰۸ ذیل سابورخواست). شاپورخواست، که جغرافی نویسان عرب آن را سابور خواست نوشته اند، نیز از زمان ابن حوقل به سبب خرماهای خود معروف بوده است. در قرن چهارم شاپورخواست و بروجرد و نهاوند تحت سلطه ٔ حسنویه، پیشوای کرد که دولت خود را در دینور مستقر ساخته بود درآمد. بدر، پسر حسنویه، اموال خود را که در سال ۴۰۴ هَ. ق. به دست دیالمه افتاد، در قلعه ٔ شاپورخواست که دزبز نام داشت و از حیث استحکام با قلعه ٔ معروف سرماج برابر بود نگاه میداشت. در قرن پنجم نام شاپورخواست در تواریخ اعمال سلجوقیان مکرر بمیان آمده و در سال ۴۹۹ اتابک منکربرس این شهر و همچنین نهاوند و الیشتر را متصرف گردید. در اوایل قرن هشتم حمداﷲ مستوفی در تاریخ گزیده چنین ذکر نموده که در لر کوچک سه شهر معمور بود: بروجرد و خرم آباد و شاپورخواست و این شهر آخری اگرچه زمانی شهری بزرگ و بسیار آباد و مرکز دولت بوده و طوایف مختلف در آنجا مسکن داشته اند اما در این زمان بحال خراب افتاده به صورت شهر ساده ای در آمده است و در خصوص محل آن گوید که آن طرف (جنوب) بروجرد راه (که از نهاوند می آید و به اصفهان میرود) دو شعبه می شود: شعبه ٔ راست به شاپورخواست و شعبه ٔ چپ که جاده اصلی است، به سمت مشرق بکرج ابودلف میرود. این گفته با قول ابن حوقل و مقدسی نیز مطابقت دارد زیرا ابن حوقل گوید از نهاوند تا الاشتر ده فرسخ (به طرف جنوب) و از الاشتر تا شاپورخواست دوازده فرسخ و از آنجا تا لُر (بزرگ) یعنی تا صحرایی که در شمال دزفول است سی فرسخ است. مقدسی اضافه کرده است که از شاپورخواست تا کرج ابودلف چهار منزل و از شاپورخواست تا لُر نیز چهار منزل است. (سرزمینهای خلافت شرقی صص ۲۱۷ – ۲۱۸). و رجوع به تاریخ گزیده ص ۵۵۲ و ۵۵۳ و مجمل التواریخ و القصص صص ۶۴، ۳۹۹ – ۴۰۱ و شابرخواست و سابرخواست و سابور خواست شود.