نغمه واژه ای هندوایرانی است

واژۀ نغمه که در قرآن به کار نرفته است به صورت نیگمه در سنسکریت به معنی سخن یک مرد مقدس و کلام خدایگانی است. لذا نغمه از زبانهای هندوایرانی به عربی رفته است:

निगम m. nigama words of a god or holy man

شده نغمۀ چنگ بر سوک مرگ

که خواهد فروریختن تار و برگ.

فردوسی.

این سماع خوش و این نالۀ زیر و بم را

نغمه از گوش دل و گوش هویدا نشود.

منوچهری.

وین نیز عجب تر که خورد بادۀ بی چنگ

بی نغمۀ چنگش به می ناب شتاب است.

منوچهری.

به گوشم قوت مسموع و سامع

به ساز و نغمۀ بربط شنیدن.

ناصرخسرو.

بدل نغمۀ عنقاست کنون

نغمۀ جغد بر ایوان اسد.

خاقانی.

در ساز ناز بود ترا نغمه های خوش

این دم قیامت است که خوشتر فزوده ای.

خاقانی.

یافته در نغمۀ داود ساز

قصۀ محمود و حدیث ایاز.

نظامی.