خزر به معنی پرستندهٔ آتش اُجاق خانوادگی

درباره مفهوم واژه خزر نظر واحدی وجود ندارد. برخی آن را به معنای صحراگرد یا کوچ‌نشین و برگرفته از ریشه ترکی گَز «گردیدن، گردش کردن» دانسته‌اند و برخی دیگر واژه مجاری هوسار و روسی قزاق، به معنای سواره‌نظام، را مشتق از کلمه خزر ذکر کرده‌اند:

Etymology of husar

Borrowed from French hussard, from German Husar, from Hungarian huszár (“cavalryman”), from Serbo-Croatian gusar (“corsair”); ultimately from Latin cursārius (“corsair”). Doublet of corsario.

ولی با توجه به تقدیس آتش نزد خاقان خزر که ابن فضلان گزارش کرده است، هیئت کوزار (کوز-اَر) نام خزر به معنی پرستندهٔ زغال برافروخته اجاق مقدس به نظر می رسد. حتی هیئت خزر و نام قزاق نیز در این رابطه قابل بررسی هستند:

چون نظیر خزرها، آتش اجاق خانوادگی (تابیتی سکاها) نزد قزاق ها نیز به نام الههٔ مادر تقدیس میشده است. بر این پایه نام قزاقها را نیز می توان به معنی بر افروزندهٔ آتش و درخشندگی (کوز-اک) گرفت:

काशते{काश्} verb 1 kAshate[kAz] shine