نقشها و مجسمه های باستانی گیلگامش در مرکز و غرب ایران زیاد پیدا شده است و او از راه کوه مشو (میشو مرند) به دریای مصب رودخانه ها (مازندران) میرود. احتمالاً متعلق به ایران بوده و بابلی ها آن را مصادره کرده و به جنگ هومبابا (هومبان خدای ملی ایلام) برده اند. نام گیل- گامش را به لغت سنسکریت می توان به معنی «قهرمان اژدهاکش» گرفت. معنی سومری گیلگامش در مقام کشندۀ هومبابای آتشین (هومبان، خدای ایلام) را پیر مرد هنوز جوان آورده اند که معادل ایرانی زالِ سام (پیر همواره شاداب) میگردد:
गिल adj. gila swallowing, गमm. gama removal, ईश m. isha master
सम adj. sama happy. सम adj. sama same, शम m. sama rest
مطابق شاهنامه سام هم نظیر سام گرشاسب اوستا و رستم هفتخوان مازندران اژدهاکش است و اژدهای کشف رود را می کشد. خانوادۀ سام به وساطت نام اوستایی سایوژدری (مجهز به سلاح نیرومند) با دشت پیشانسی (ریز گرد خیز، سیستان یا خوزستان) می پیوندد.
ریشۀ واژه های گیل و گیلان که مطابق جزء اول نام گیل گامش هستند، مشخص نیست. ولی احتمال دارد، واژۀ گیل در معنی مار با نام گیلگامش مربوط باشد، چون از تپه مارلیک (لانۀ مار) تصویر الهۀ اژدهاوشی پیدا شده است.
در فرهنگ پیش از عهد اوستایی آرتته (جیرفت) پهلوانی روی ظروف معرفی شده است که دو اژدها یا دو حیوان قوی و درنده را با دستانش مغلوب کرده است. سام گرشاسب نریمان اوستا هم مغلوب کنندۀ اژدهای سرکش بزرگ است.
بعداً نام سام گرشاسب نریمان، تحت نام رستم سگیستانی (کاسپیانی، منسوب منطقۀ گرامی دارندگان سگان= کاسپیانه) قهرمان هفتخوان دورۀ مادها یعنی آترادات پیشوای آماردان (آذربرزین) در آمد که آشوریان مهاجم به شهر آمل مازندران (دیوان مازنی) را در پای حصار این شهر شکست داده و ایران عهد مادها را برای نخستین بار در تاریخ مستقل نمود.
