شاهان و کاهنان مصر باستان

از روزگاران بسیار کهن، مصریان باور ادامه حیات بعد از مرگ را، تداول بخشیدند و دریافتند که می‌بایستی با جامعه خود در مناسبات خدایان مربوط به طبیعت، کشاورزی و جانوری، هم‌نوا شوند. بسیاری از اسطوره‌ها، با این دو جنبه از باور دینی در ارتباطند. در آغاز، هر ناحیه، خدای بومی خود را، به صورت یک نماد پرستشی داشت که در ضریحی نئین نگه‌داری می‌شد. سپس، رؤسای قبایل قدرتمندتر، عنوان پادشاه را به دست آوردند و زیارت‌گاه‌ها و ضریح‌ها، به تدریج تبدیل به معابد شدند که در آن‌جا شاه، آیین‌های پرستشی را، در مقابل خدایان بومی به‌جای مردم منطقه، اجرا می‌کرد. معبد جای پرستش عموم مردم نبود، بلکه به عنوان خانه خدا تلقی می‌شد، یعنی جایی که تندیس پرستشی با ملازمت کاهنان، نیایش می‌شد. کاهنان وظایف مذهبی برعهده نداشتند کار عمده آن‌ها، اجرای مراسم دینی جهت خدایان، و در برخی موارد، برای مردگان یا پادشاهان خدا شده بود.

خدایان به عنوان موجوداتی با نیازهای انسانی مانند خوردن غذا، آشامیدن، در برکردن جامه، استراحت و بازآفرینی تلقی می‌شدند. دادن غذا پوشاندن جامه، بر پیکر خدایان پرستشی، به عنوان یک شعیره دینی، همه روزه انجام می‌گرفت و در ضمن برای خدایان، جشن‌های موسمی و سالانه برپا می‌شد و حتی در مواقعی که حوادثی ویژه رخ می‌داد، جشن گرفته می‌شد. با آن که جشن‌ها در نقاط مختلف، دارای گونه‌های متفاوتی بودند، ولی آیین‌های روزانه در تمامی معابد خدایان برگزار می‌گشت. صحنه‌هایی از این گونه مراسم، هنوز زینت‌بخش برخی دیوارهای معابداند و شاه را در حال اجرای مراسم نشان می‌دهند. از لحاظ اصول ظاهری، شاه به سبب برتری موقعیت یگانه خود، به عنوان پسر خدا، می‌توانست به پیشگاه آنان برود. باور بر این بود که شاه فرزند خلف مادر خود، یعنی ملکه بزرگ خاندان سلطنتی با موقعیت مهم و برجسته خدایی بود و غالباً ملکه، دختر شاه پیشین و ملکه بزرگ او به شمار می‌رفت. ازدواج با این دختر عظیم‌الشأن درباری، امر ولایت‌عهدی وی را بردست‌یابی بر تاج و تخت، مسلم می‌ساخت و همین باور، بیشتر، موجب ازدواج میان خواهر و برادر در خانواده دربار می‌شد.

با وجود نقش یگانه شاه به عنوان پسر خدا، در هر معبد، کاهن اعظم در مراسم روزانه شرکت می‌جست و شاید در معبد اصلی که مقرّ بزرگ‌ترین خدای منطقه در شهر، و اقامتگاه شاه بود وی، به عنوان پسر خدا، انجام این‌گونه وظایف را خود او شخصاً، برعهده می‌گرفت. بر اساس اندیشه یک مبادله متقابل، در مورد اجرای مراسم روزانه جهت خدایان، تصور می‌رفت که انجام این‌گونه مراسم، موجب پیروزی شاه بر دشمنان، و رفاه و شکوفایی مصر می‌شد.

منبع:ریچارد کاوندیش،اسطوره شناسی:دایره‌المعارف مصوّر اساطیر و ادیان مشهور جهان، ترجمه‌ی رقیّه بهزادی، تهران،نشر علم،چاپ اوّل،۱۳۸۷