مکان کنونی شهرهای رویان و بروان
شهرهای کلاردشت و رشت محل کنونی شهرهای باستانی رویان و بَروان هستند:
نظر به سر سبز بودن مازندران و گیلان کمتر اتفاق افتاده است که شهر ویران شده برای همیشه متروک گردد، بر این اساس شهر کوهستانی رویان مازندران و بَروان دیلم (گیلان) را باید در میان شهرهای بزرگ این مناطق جست. یکسانی موقعیت جغرافیایی و ترادف لغوی متناظر آنها ما را به سوی شهرهای کلاردشت و رشت رهنمون میگردد:
مطابقت رویان قدیم با کلاردشت (کلار دژ)
گای لیسترینج در جغرافیای تاریخی خلافت شرقی، شهری به نام کلار (دارندۀ شکوهمندی) در غرب مازندران را با شهر مرتفع رویان کهن (محل با شکوه) سنجیده است. نام کلار از سوی دیگر به وضوح یادآور شهر کلاردشت (دژ دارندۀ شکوه) است. در این سمت جغرافی نویسان قدیم از شهرهایی به نام کبیره (کلارستاق) و کجه (کُجور) هم یاد نموده اند.
در کتاب البلدان در حدود ۱۲۰۰ سال قبل به شهر سعیدآباد مابین کلار (کلار آباد) و رویان (کلار دشت) اشاره شده‌است. بنا به گای لیسترینج دو رویان یکی نزدیک دریا و آن دیگری در سمت کوهستان وجود داشته است.
یاقوت حموی، رویان را کرسی منطقه کوهستانی طبرستان و آمل را کرسی منطقه جلگه ای و اراضی پست ساحلی یاد کرده و قید نموده که در رویان ساختمان‌های خوب و باغستان‌های پر میوه وجود داشته و نزدیک رویان (یا کلار) شهر سعید آباد (مرزن آباد) واقع است.
مطابقت رَشت با بَروان کهن
مرکز دیلم (گیلان قدیم) شهر بَروان بوده است که به شکل برَهه- وان به معنی محل درخشان بوده است. حمدالله مستوفی در نزهه القلوب به جای بَروان از رشت نام می برد که نامش به صورت رَئه-شت به همان معنی محل درخشان یعنی معنی بَروان است. به نظر می‌رسد عنوان درخشان آنجا مربوط به محصول ابریشم آن بوده است. واژۀ رَشتَ در اوستایی نیز به معنی درخشیدن و آراستن، اشاره به متاع ابریشم شهر رشت دارد که حمدالله مستوفی در نزهه القلوب بدان اشاره کرده است.
رشت ابتدا قصبه ای بود که در میان دو رودخانه گوهررود و سیاهرود قرار داشت و از این جهت نیز قدمت دیرینه دارد. ولی از جهت سابقه شهری، اولین بار نویسنده حدود العالم و سپس حمدالله مستوفی، در قرن هشتم هجری، از این شهر نام برده است. دو نام قدیمی عربی رشت دارالمرز یا دارالامان بوده که قبل از این دو، به آن بیه یا بیه پس می گفته اند. نام بیه پس در اصل به معنی محل پسین تهیه ابریشم است که در مقابل بیه پیش (لاهیجان=محل پیشین تهیه ابریشم) قرار داشته است. بیه از همان ریشه بو (ابریشم) و بویه (ابریشم کار) است. بنابراین اگر خود نام رشت را هم در رابطه با همین ویژگی این شهر یعنی رشتن مادۀ درخشان ابریشم معنی نمائیم راهی منطقی پیموده ایم. در عهد مسلمین شهری به نام رشت در کنار جیحون در سمت شمال خراسان وجود داشته است که به احتمال زیاد مفهوم آن هم شهر محل تهیۀ ابریشم بوده است.
مطابقت رودسر با نامهای قدیمی دیگر آن هوتم و کوتم
در ارتباط با حاکم نشین دیگر دیلم یعنی هوسم گفتنی است: نامهای هوسم و کوتم و رودسر مترادف هستند:
हुत adj. hu[ta] poured out
ग्मा f. gmA (zam) earth
कोटि f. koTi end
ग्मा f. gmA (zam) earth