معنی نام زنجان

برای نام زنجان دو هیئت زنگان و شهین ذکر شده است. واژۀ سئین/سهین (شهین، نظیر تبدیل سئنه به شاهین) به صورت زَئن (زَیه، زیَم) اوستایی و شیه[نی] در سنسکریت به معنی سرد است. در کتب جغرافیایی هم زنجان شهر سردی توصیف شده است:

zaena: cold, wintery

शीयते{श्यै} verb pass. shiyate[zyai, shyai] freeze

नी ni: bring

چون از سوی دیگر محلی باستانی به نام زینوکان (محل سرد یا محل اسلحه) در خاک ماد می تواند همان زنجان کنونی باشد که زمستان های سردی دارد:

گفته شده است واژۀ فارسی زمستان مرکب از zam «زمستان» و پسوند زمان و مکان -istān است. این واژه در اوستا به صورت zaēn ،zayan و نیز zyam «زمستان» باقی مانده است.

نامهای سنه/سنندج (دژ سنه، سیسرتو باستانی= بسیار سرد) و سائین دژ (شاهین دژ، قهود/گَهوت: جای سرد) نیز می توانند از واژۀ اوستایی زَئِن (سَئِن) یعنی سرد و زمستانی اخذ شده باشند.

در تبدیل زَئِن به سَئِن گفتنی است که جایگزینی حرف «ز» با «س» در زبانهای ایرانی اتفاق می افتد مانند: دیز= دیس، هندازه/اندازه= هندسه.