تا عصر سلطنت کهن، سه مرکز مهم دینی در هلیوپولیس، ممفیس و هرموپولیس پا گرفت. هر یک از این مراکز، وابسته به خدایی متفاوت بود و کاهنان این شهرها، رقبایی برای یکدیگر به شمار میرفتند. کاهنان شهرهای مختلف میکوشیدند تا نشان دهند که از لحاظ اساطیری، خدای آنان و گروه خدایان وابسته به آنها، در اصل، آفریننده جهان هستند. همه اسطورهها بر این باور تأکید دارند که فرایند آفرینش، تدریجی و تکاملی بوده، اما در این رویداد ـ اولین بار ـ خدا
خدایان هلیوپولیس
آتوم تفنوت ـ ارتباط با ـ شو رطوبت ـ الهه هوا ـ خدا نوت ـ ارتباط با ـ گب آسمان ـ الهه زمین ـ خدا نفتیس ست اوزیریس ایسیس |
لوح گاهنگاری | ||
قبل از ۳۱۰۰ | پیش از میلاد | عصر پیش سلسلهای |
۳۱۰۰-۲۶۸۶ | ” “ | عصر باستانی سلسله ۱-۲ |
۲۶۸۶-۲۱۸۱ | ” “ | پادشاهی کهن سلسلهای ۳-۶ |
۲۱۸۱-۱۹۹۱ | ” “ | دوره اول سلسلهای میانی ۷-۱۱ |
۱۹۹۱-۱۷۸۶ | ” “ | پادشاهی سلسلهای میانی ۱۲ |
۱۷۸۶-۱۵۵۲ | ” “ | دوره دوم سلسلهای میانی ۱۳-۱۷ |
۱۵۵۲-۱۰۶۹ | ” “ | پادشاهی جدید سلسلهای ۱۸-۲۰ |
۱۰۶۹-۵۲۵ | ” “ | دوره سوم سلسهای میانی ۲۱-۲۶ |
۵۲۵-۳۳۲ | ” “ | دوره متأخر سلسلهای ۲۷-۳۱ |
۳۳۲ | ” “ | فتح مصر توسط اسکندر مقدونی |
۳۳۲-۳۰ | ” “ | عصر بطلمیوسیان |
۳۰ پ م ـ ۶۴۱ م | عصر رومی | |
۶۴۱ م | فتح مسلمین |
نقشی مقدس و آفرینشی برعهده داشته است. سپس، یک عصر زرین در پیآمد یعنی زمانی که همه قوانین، اخلاقیات و نهادها به انسان سپرده شد.
کیهانپژوهی در هلیوپولیس به صورتی مهم و گسترده، از اهمیت والایی برخوردار بود. آفریدگار انئاد (گروه نه گانه خدایان) یعنی آتوم خدای اصلی هلیوپولیس به شمار میرفت. وی از آبهای جزیره آغازین نشأت گرفته بود، و شو یعنی هوا ـ خدا را از خدوی خود بیرون داد و تفنوت، ایزد ـ بانوی رطوبت را قی کرد. آنان به هم پیوستند و زمین ـ خدایی، به نام گب و ایزد ـ بانوی آسمان یعنی نوت را به وجود آوردند از پیوستن آنان خدایان غیرکیهانی مانند اوزیریس، ایسیس، ست و نفتیس را ایجاد کردند.
اما در ممفیس ادعا میشد که پتاه، خدای بلندمرتبه شهر، نائونت را باردار نموده و پدر فرزند وی یعنی آتوم، است که از او گروه انئادهای هلیوپولیسی، یعنی خدایان نه گانه شهر، نشأت گرفتهاند و بدینسان، اهالی ممفیس ادعا میکردند که این خدایان آنان بودند که فرآیند آفرینش را آغاز نمودند. در هرموپولیس یک گروه هشتگانه خدایان به نام اوگدوآد وجود داشتند و از خدایانی مانند نون (اوقیانوس آغازین)، هوه (جاودانگی)، کوک (تاریکی) و آمون (هوا) به همراه همسرانشان یعنی نائونت، هائوهت، کائوکت و آمائونت تشکیل میشد که مسئول آفرینش جهان بودند. اعتقاد دیگر، شامل باوری بود که جهان از یک بیضه کیهانی یا گل نیلوفر (لوتوس) پدید آمده است.
در پایان عصر سلطنت متأخر، جهت گسترش قدرت مطلق خدا، یعنی آمون، کاهنان تبس اعلام داشتند که آمون در خفا، خود و سایر خدایان را آفریده و فرضیه پیدایی جهان، از وی ریشه گرفته است. روایت دیگر مربوط به خنوم قوچ ـ سر خدای الفانتین بود که صورتی از آمون به شمار میرفت و مدعی بود که خنوم سفالگر، انسان را بر روی چرخ سفالگری خود شکل بخشیده و از گِلْ به عنوان ماده اولیه استفاده کرده است.
منبع:ریچارد کاوندیش،اسطوره شناسی:دایرهالمعارف مصوّر اساطیر و ادیان مشهور جهان، ترجمهی رقیّه بهزادی، تهران،نشر علم،چاپ اوّل،۱۳۸۷
اگر امکان داره در بین خدایان مصری توضیح بیشتری درباره هوروس بدهید……………!
اینکه مطالب با ذکر منبع هستند واقعا عالی است. با تشکر.
سلام
من یه خلاصه ای از تصورات مردم قبل از اسلام درباره نحوه پیدایش جهان لازم دارم
به نظر شما چه کتابهایی می تونه در این زمینه به من کمک کنه
اینم بگم که اصلا نمی خوام وارد جزئیات نظرات هر قوم و قبیله ای بشم
فقط در این حد که یه اشاره ای به تصورات اصلی تمدن های مهم داشته باشم کافیه
اگر ممکنه کمکم کنید
ممنون
سلام
فکر می کنم این کتاب بتونه کمکت کنه
آفرینش و مرگ در اساطیر، نوشته:دکتر مهدی رضایی، نشر:اساطیر
!