معنی نامهای ماداکتو (مهرگان کده، سیمره) و مسپذان (سیروان)

به نظر می رسد نامهای شهر ویران شدۀ ماداکتو/مهرگان کده در سمت دره شهر در رابطه با هم به معنی محل مستی و سرخوشی بوده اند. این معنی می تواند به واسطه درختان خرمای آن (میوۀ خرمی و شادی) آن بدان داده شده باشد که حمدالله مستوفی از این میوۀ آن یاد کرده است. از آنجاییکه در اوستا، ایران اصلی (منظور سرزمین مغان ماد) محل شادی و آرامش بخش یاد شده و نام پهله هم در این رابطه است، این معنی بسیار قابل توجه میگردد. مهرگان کده (محل سرخوشی) را با سیمره (محل لذت) و مسپذان (محل بزرگ) را با سیروان (محل پر مسکن) سنجیده اند:

माद m. mAda delight. passion

मद m. mada intoxication

मथर adj. mathara intoxicated

फल n. phala enjoyment

स्मर m. smara sexual love

در نزهه القلوب آمده است: صیمره (سیمره) شهری نیک بوده است و اکنون خرابست درو [در او] خرماست و در همه کوهستان غیر از آنجا خرما نباشد.

نزهه القلوب حمداله مستوفی در سال۷۴۰ ه ق نوشته شده است و در آن سال صیمره و یا همان مهرگان کده ویران بوده است و آن را جز عراق عجم آورده است در صورتی که مورخین قبل از او در قرون سوم و چهارم آن را از ایالت ماد و یا کوهستان (جبال) دانسته اند.

در ص ۲۳ البلدان بن فقیه آمده است:

[ناحیه جبال] این ناحیه را شهرهای پهلویان می نامند و آنها همدان است و ماسبذان و مهرجان قذق که صیمره (کمره) است و قم و ماه بصره (نهاوند) و ماه کوفه (دینور) و کرمانشاهان…

یعقوبی شهرهای ایران را به این صورت می شمارد و آن طوری که او بیان میکند مهرگان کده جز استان آذربایجان و یا ماد بوده است:

«و از استان قهستان [کوهستان] : طبرستان و ری و قزوین، زنجان و قم و اصفهان و همدان، نهاوند و دینور و حُلوان، ماسبَذان، مهرجانقَذُق، شهر زور، صامغان (بمیان، محل خوشی، سامن)، آذربایجان و این استان را سپهبدی بود به نام سپهبد آذربایجان.»

نامهای صامغان و بمیان شهر سمت طبرسی (تفرش یعنی محل چشمۀ گرم، گپرش/گرآو) و ولایت جبل (سمت همدان) به معنی محل خوشی، متعلق به سامن کنونی بوده اند:

सौम्य adj. saumya pleasant

वाम adj. vAma pleasant