معنی نامهای ارمنستان و گرجستان

معنی نام مردم باستانی هایاسا در سمت ارمنستان:

این نام را در زبانهای هندواروپایی می توان به معنی مردم دارندۀ آهن معنی کرد:

ha: being, person

अयस् n. ayas iron

چون گفته میشود ذوب‌آهن در کوره‌ها در هزاره دوم پیش از میلاد شروع شد. در حدود ۱.۴۰۰ پیش از میلاد، از ساخته‌های آهنی در قلمرو هیتی‌ها در ارمنستان کنونی استفاده می‌شد که این موضوع به‌عنوان نخستین شواهد مصرف این عنصر در نظر گرفته می‌شود.

جزء آر در خود نامهای ارمن و ارمنستان نیز در سنسکریت معنی آهن می دهد و جزء من در زبانهای هندوایرانی به معنی فرد و خانوار است. در مجموع یعنی به همان معنی هایاسا یعنی مردم دارندۀ آهن:

आर n. Ara iron

मनु m. manu man

بنابراین نظر سابق من که نام ارمن را با استناد به آرما در زبان لوویایی به ماه و خبر استرابون از ماهپرستی در مرزهای ایبری، به معنی مردم ماهپرست می گرفتم، کنار می رود.

استرابون سوای اینکه جایی از پرستش ماه در مرزهای ایبری سخن می راند و جای دیگر از سرزمین سوئِنس (ماه یا دارندگان آهن) در جنوب غربی قفقاز یاد می کند. نظر به اینکه در عهد هیتیتها نواحی جنوب غربی ایبری (گرجستان) محل مردم کاشکو (به زبان هوریانی یعنی ماهپرست) است. این مردم ماهپرست همسایۀ جنوب غربی گرجستان در کنار دریای سیاه بوده اند. ولی نام سوئنس در معنی دارندگان آهن متعلق به ارمن و ارمنستان به نظر می رسد:

Sa-, Sanskrit prefix, meaning: “with”.

अय m. n. aya (ayan) iron

به نظر می رسد نام گرجی ارامنه یعنی سُمخِبی با نام سوئنس (سوئن، سوئنی) ارامنه مرتبط بوده باشد.

معنی نامهای گرجستان:

در ویکیپدیای انگلیسی دو معنی ایرانی زیبا (از ریشۀGurj) و گرگ و معنی یونانی کشاورز را برای نام گرجی ها منظور کرده اند. از این میان معنی ایرانی زیبا برای آن جلب توجه می نماید چه به طور سنتی در آذربایجان زنان و دختران گرجی به زیبایی مشهورند و نام ایرانی کهن ورژن گرجستان را می توان به لغت اوستایی به معنی زنان زیبا و برگزیده گرفت. جالب است که ریشه نام کهن دیگر گرجستان یعنی کُلخیس (کول-ها) نیز در زبانهای هندواروپایی به معنی نجیب و زیبا و دلپذیر و برگزیده است. واژۀ گورگِ-یوس/گورگ-یاس زبانهای اروپایی نیز که منشأ اصلی آن مشخص نشده، به معنی درخشان و زیبا آمده است. این کلمات سنسکریتی نیز نامهای کارتول و ویرک و ویرسهن گرجستان را به معنی سرزمین مردم خدای زیبا و درخشان نشان میدهند:

चटुल caTula adj. fine विरोक viroka m. Gleaming विरोक viroka m. Effulgence विरोक viroka m. Shining विरोक viroka m. The ray of light.

احتمال زیاد دارد ریشه و صورت واژۀ ایرانی گلعذار هم نیز همین واژه های گُرج/گَرِز (خوشایند و دلپذیر) و گُرِزار (دارای خوشایندی و دلپذیری) بوده است.

گئورَ-جایا در سنس‍کریت معنی محل زنان و خانواده زیبا و درخشان را می دهد:

गौर gaura adj. beautiful. गौर gaura adj. white. गौर gaura adj. brilliant. जाया jAyA f. woman. गय gaya m. family.

نام آمازون های باستانی کنار جنوب شرقی دریای سیاه نیز به سنسکریت معنی زنان زیباروی را می دهد.

چنانکه گفته شد معنی گرگ را نیز از نام گرجی ها اراده کرده اند. در مقاله ای که در باب ارتباط نام گرگین میلاد (زیبای چهر خالق مِی/هئومه) هوم عابد ملقب به دارنده چشمان درخشان و هجیر (هئو-چیثره، زیبا) آورده بودم به این همانی این ها رسیده بودم. ولی آنجا متوجه نشده بودم که گرگین معنی زیبا را هم می دهد. نام ایبری را با ویرک ربط داده اند ولی احتمال دارد ریشه دیگری داشته باشد که می تواند در این مورد مهم و تعیین کننده باشد. بسیار جالب است که نام ایبریا به صورت ایبهه-رَیه در سنسکریت و اوستایی خانواده زیبا و با شکوه معنی می دهد. یعنی به همان معنی گئورگیه است.

به طور خلاصه معنی نامهای کهن گرجی‌ها یعنی کارچِدوی، کارتوِلی، خالدئان،ساکرِوِلو، ویرژن (وَرژن)، آمازون و ایبری جملگی در زبانهای سنسکریت، اسکیتی و اوستایی معنی قوم زنان زیباروی را می دهند:

karch (kart, gurj in kurdish): nice

कल्य adj. kalya (khalya) well, dyu (land)

कर adj. sakara having rays

warzh: nice, zan: women

आम adj. Ama fine, zon / zan (women)

The name Iberia also has the same meaning:

इभ m .ibha family

यर्य adj. Arya honorable