مطابقت جدیس و طسم روایات عربی با تورانیان و ایرانیان
نام جدیس (جدی-ایس) به معنی گرامی دارندگان بزوحشی/بزکوهی و نام طسم به صورت تصم (صامت، عجم) به ترتیب معادل نام سکاها (تورانیان) و عجم (ایرانیان) هستند که در عهد مادها با هم درگیر شدند. مادیای اسکیتی (افراسیاب) از سمت دربند به گنجهٔ اران حمله آورد و فرائورت (فرود سیاوش) را در آنجا به قتل رساند. تا این که سرانجام کیاخسار (کیخسرو)، مادیای اسکیتی را در کنار کوه سهند و دریاچهٔ ارومیه غافلگیر کرده و به قتل رساند. در روایت عربی جدیس و طسم داستان جنگ تورانیان و ایرانیان را بومی عربستان نموده و با افراد و وقایع آنجا تطبیق داده اند.
مطابق روایات اسلامی داستان جدیس (گرامی دارندگان بزکوهی، تورانیان، سکاها) و طسم (تصم، صامتها، عجم، ایرانیان) با معادلهای محسوس آنها از این قرار است.
شموس (بد رفتار، افراسیاب) در برانگیختن قوم خویش بر طسم (عجم) توفیق یافت، فرمانروای جدیس (تورانیان) که اسودبن غفار نام داشت عملوق طسمی (فرود سیاوش) را به قتل رسانید و قوم جدیس به کشتار مردم قبیله طسم برخاستند و خانه های آنان را غارت کردند. یکی از مردان طسم به نام رباح بن مره طسمی (کیخسرو) از مرگ نجات یافت و به حسان بن تبع حمیری پادشاه یمن (منظور پارسها) پناه برد و از او بر ضدّ جدیس یاری طلبید، حسان به حمایت از او برخاست، با گروهی از سپاهان حمیر به جدیس یورش آورد، خانه های آنان را در یمامه غارت کرد، و به قتل و نابودی مردم جدیس فرمان داد. پس از تخریب حمیریها، یمامه همچنان به صورت ویرانه باقی ماند تا اینکه در آستانهٔ ظهور اسلام بنی حنیفه در آنجا فرود آمدند و اقامت گزیدند.