ویشنو و تجلی‌های او

با آن که ویشنو از خدایان معتبر ریگ ـ ودا نیست، ولی نقش با اهمیتی در نیک‌خواهی نسبت به مردم برعهده دارد و از توانایی وی، در تأثیرگذاری‌های بسیاری در همه موارد، یاد شده است. وی به مثابه شمشیری در نیام بود. در برهماناها، قدرتش در گسترش زمین، در اسطوره کوتوله ظاهر می‌شود. دیوان بَرَنده زمین شدند و خدایان، از آنان جهت شریک شدن در زمین، حتی به اندازه قد کوتوله‌ای به مانند ویشنو، که بر آن دراز بکشد، یا حتی به اندازه سه گام باشد، التماس و درخواست نمودند. دیوان نادان، پذیرفتند، ویشنو سه گام بلند برداشت و سه جهان را برای خدایان، بَرَنده شد. این یکی از ده تجسم کهن ویشنو یا تجلی انسانی اوست.

تجسم‌های دیگر او در برهماناها،‌ در اصل، در رابطه با ویشنو نیست، بلکه در ارتباط با باروری و نجات‌بخشی است. آن ماهی‌ای که مانو را از سیل نجات می‌دهد، در آغاز بی‌نام است و فقط بعدها، آن را به عنوان ویشنو می‌شناسند. سپس، به صورت گراز نجات‌بخش زمین، تجلی می‌یابد یعنی در زمانی که زمین تحت فشار قرار می‌گیرد، او به زیرآب‌های کیهانی که در آغاز، یار و یاور دیوان بودند فرو می‌رود، و ایندرا را متقاعد

می‌کند که او را بکشد. سپس پاراجاپاتی، در قالب یک گراز، زمین را می‌آفریند و با او می‌آمیزد و صاحب فرزند می‌شود. هنگامی که پاراجاپاتی به عنوان ویشنو مشخص می‌گردد، انجام این عمل، و سایر پیچیدگی‌های دیگر، به ویشنو نسبت داده می‌شود.

تجسم لاک‌پشت نیز در آغاز به شکل ویشنو نبود، بلکه صورتی انتزاعی از کیهان به شمار می‌رفت که لاک آن آسمان و زمین را تشکیل می‌داد. لاک‌پشت، به مانند ویشنو، شکلی از خورشید و به عنوان شوهر زمین (مانند گراز) و به صورت پدر همه موجودات (مانند پاراجاپاتی) بود. ویشنو، شل لاک‌پشت به خود می‌گیرد که بتواند همان وظایفی را که در تجسم‌های دیگر خود دارد، و درست به مانند سایر اشکال تجسم جانورسانش، که برای حمایت زمین به هنگام سیل کیهانی بود، به انجام برساند. علت تجسم (جسم‌پذیری) لاک‌پشتی‌اش، جنگ میان دیوان و خدایان است که غالباً به خاطر اکسیر جاودانگی صورت می‌گیرد.

منبع:ریچارد کاوندیش،اسطوره شناسی:دایره‌المعارف مصوّر اساطیر و ادیان مشهور جهان، ترجمه‌ی رقیّه بهزادی، تهران،نشر علم،چاپ اوّل،۱۳۸۷،ص۴۳